Er is nog wel eens verwarring over de overeenkomsten en verschillen tussen een leefstijlcoach en een vitaliteitscoach. Wat zijn de overeenkomsten en verschillen?
Beroepsprofiel
Hieronder staan de twee beroepsprofielen onder elkaar ter vergelijking.
Leefstijlcoach
Er is een landelijke Beroepsvereniging Leefstijlcoaches Nederland (www.blcn.nl ). Deze heeft het beroepsprofiel voor de HBO-leefstijlcoach vastgesteld. De leefstijlcoach wordt daarin omschreven als “een professional die mensen begeleidt bij het nemen van de regie over hun gezondheid en welzijn”. Daarbij wordt uitgegaan van een brede definitie van gezondheid, ook wel positieve gezondheid. Het gaat daarbij om het kunnen omgaan met de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven.
Vitaliteitscoach
Wanneer je probeert om het beroepsprofiel van de vitaliteitscoach te achterhalen, beland je al gauw in een oerwoud van verschillende verenigingen en organisaties. Wat opvalt is dat deze allemaal eigen terminologie hanteren. Naast vitaliteitscoach wordt er gesproken over vitaliteitskundige, vitaliteitsprofessionals of vitaloog, waarbij dat laatste wordt omschreven als een vitaliteitscoach en vitaliteitsadviseur in één. Wat ook opvalt is dat er flinke verschillen zitten in de signatuur van de verenigingen. Sommige benadrukken dat ze uitgaan van een wetenschappelijke onderbouwing, anderen benadrukken bijvoorbeeld dat ze een duidelijke link hebben met natuurgeneeskunde en complementaire geneeswijzen. Eén duidelijk beroepsprofiel van de vitaliteitscoach ontbreekt.
Op welke factoren, gedrag en leefstijl richten de leefstijlcoach en vitaliteitscoach zich?
Hieronder staat weergegeven welke factoren, gedrag en leefstijl de leefstijlcoach en vitaliteitscoach zich op richten.
Leefstijlcoach
De leefstijlcoach gaat uit van positieve gezondheid. Dit is een holistische kijk op gezondheid, waarbij zes pijlers belangrijk zijn: lichaamsfuncties, mentaal welbevinden, zingeving, kwaliteit van leven, meedoen en dagelijks functioneren. Belangrijke leefstijlfactoren waarop de leefstijlcoaching zich richt zijn voeding, bewegen, stress en slaap. Het ontwikkelen van gezonde gewoontes en duurzame gedragsverandering staat centraal.
Vitaliteitscoach
Bij vitaliteitscoaching gaat het om dingen als vitaal leven en werken, vitaliteit verhogen, meer uit het leven halen en energie en balans tussen lichaam en geest. Ook hier wordt holistisch gekeken en worden verschillende onderdelen onderscheiden op bijvoorbeeld lichamelijk, mentaal, sociaal en spiritueel vlak. Leefstijlfactoren waarop gericht wordt om vitaliteit te verhogen zijn bijvoorbeeld voeding, bewegen, stress en ontspanning.
Hier zie je dat het vertrekpunt van de leefstijlcoach en vitaliteitscoach net wat anders kan zijn, maar dat uiteindelijk om gezondheid en vitaliteit te vergroten dezelfde leefstijlfactoren belangrijk zijn.
Wie zijn de doelgroepen van de leefstijlcoach en vitaliteitscoach?
Zowel de leefstijlcoach als de vitaliteitscoach coachen individuen of groepen die aan hun gezondheid en vitaliteit willen werken. Beiden krijgen zij veel coachees die als doel hebben om ‘lekkerder in hun vel’ te zitten. Beiden zijn ook actief in bedrijven en organisaties om duurzame inzetbaarheid van werkenden te verhogen, hoewel de vitaliteitscoach hier al iets meer ingeburgerd lijkt te zijn. Anderzijds hebben organisaties zoals de politie en defensie leefstijlcoaches in dienst om hun mensen te ondersteunen bij het fit blijven.
Een specifieke doelgroep van de leefstijlcoaches zijn de mensen met overgewicht en obesitas die een Gecombineerde leefstijlinterventie (GLI) volgen. Dit is een tweejarig programma met individuele en groepsbijeenkomsten, vergoed vanuit de basisziektekostenverzekering.
Vergoedingen
Coaching wordt in principe niet vergoed vanuit de ziektekostenverzekering. Belangrijke uitzondering is de Gecombineerde leefstijlinterventie, welke wel vergoed wordt vanuit de zorgverzekering. Een leefstijlcoach mag zo’n vergoede gecombineerde leefstijlinterventie uitvoeren, een vitaliteitscoach niet.
De gecombineerde leefstijlinterventie is een programma voor mensen met overgewicht en obesitas. Het woord gecombineerde duidt erop dat er tijdens het programma aan meerdere leefstijlfactoren tegelijkertijd wordt gewerkt, zoals voeding en beweging, maar ook stress, slaap en ontspanning krijgen aandacht. Daarnaast is een belangrijk kenmerk dat er wordt gewerkt aan duurzame gedragsverandering. Geen quick fix, maar het ontwikkelen van gezonde gewoonten en een gezonde leefstijl.
Er zijn een aantal gecombineerde leefstijlinterventies welke erkend zijn door het RIVM, waaronder het programma CooL (Coachen op Leefstijl). Deze wordt helemaal uitgevoerd door de leefstijlcoach. Bij andere erkende programma’s wordt er samengewerkt tussen leefstijlcoaches, diëtisten en fysiotherapeuten bij het begeleiden van de GLI-groep. Belangrijk is dat je als leefstijlcoach een geaccrediteerde post-HBO opleiding tot leefstijlcoach hebt gevolgd, een HBO- of WO vooropleiding hebt, en aangesloten bent bij de beroepsvereniging (BLCN).
Naast deze verzekerde zorg, zijn er ook werkgevers die bereid zijn de kosten van een coachingstraject voor hun werknemers te betalen. Daarbij maakt het niet uit of je leefstijlcoach of vitaliteitscoach bent.
Ten slotte zijn er ook individuele cliënten die zelf de kosten van de coaching dragen.
Niet beschermd
Voor zowel de leefstijlcoach als de vitaliteitscoach geldt dat het géén beschermde titel is. In principe mag iedereen zich zo noemen. Beiden zijn ook niet geregistreerd in het BIG-register (het register waarin alle zorgverleners staan geregistreerd, Beroepen Individuele Gezondheidszorg).
Beroepsorganisatie en kwaliteitsregister
Bij de leefstijlcoach is dit duidelijk. Er is een landelijke beroepsvereniging (BLCN) en er zijn geaccrediteerde post-HBO opleidingen die voldoen aan het eerder genoemde beroepsprofiel. Je kunt je aansluiten bij de BLCN als je zo’n geaccrediteerde opleiding hebt gevolgd en een HBO- of WO achtergrond hebt. Alleen leefstijlcoaches die zijn aangesloten bij de BLCN komen in aanmerking om vergoede zorg (de gecombineerde leefstijlinterventie) te geven. Leefstijlcoaches komen in het Kwaliteitsregister Beroepsbeoefenaren in de Zorg te staan (KABIZ) en moeten zich regelmatig bijscholen om kwaliteit te kunnen blijven garanderen.
Bij de vitaliteitscoaches is dit veel onduidelijker. Er zijn verschillende opleidingen, die soms een eigen beroepsvereniging en/of register er op na houden. Er zijn ook verenigingen die meerdere vitaliteitsprofessionals vertegenwoordigen. Bijvoorbeeld de Vereniging Integrale Vitaliteitkunde, die meer in de hoek van de complementaire geneeswijzen zitten. Of de Beroepsvereniging voor Vitaliteitsprofessionals, die bovendien ook nog onderscheid maakt tussen vitaliteitskundige en klinisch vitaliteitskundige. Bij de verschillende verenigingen worden verschillende eisen aan leden gesteld wat betreft (voor)opleiding en nascholing. Soms wordt een HBO-opleiding als vooropleiding aanbevolen, meestal is dit niet verplicht. Vaak is er wel een verplichting tot nascholing, maar niet altijd en de omvang verschilt ook per vereniging.
Verschil tussen een leefstijlcoach en een vitaliteitscoach
De leefstijlcoach en vitaliteitscoach hebben zeker raakvlakken, maar er zijn ook verschillen. Je kunt stellen dat een leefstijlcoach ook met vitaliteit bezig is. Het omgekeerde geldt ook, een vitaliteitscoach is ook met leefstijl bezig.
Het beroepsprofiel voor de leefstijlcoach is op landelijk niveau duidelijk gedefinieerd. Voor de vitaliteitscoach ontbreekt een eenduidig beroepsprofiel. Qua factoren, gedrag en leefstijl waar ze zich op richten is er overlap, en ook qua doelgroepen is deze overlap er.
Een belangrijk verschil is de doelgroep van mensen die een gecombineerde leefstijlinterventie volgen. Dit hangt ook samen met de vergoedingen. Een leefstijlcoach mag wel een gecombineerde leefstijlinterventie uitvoeren, een vitaliteitscoach niet.
Beide titels (leefstijlcoach en vitaliteitscoach) zijn niet beschermd. Daarbij is er voor HBO-leefstijlcoaches een accreditatie door de landelijke beroepsvereniging mogelijk. Voor de vitaliteitscoach is dit veel meer versnipperd.
Ben je nieuwsgierig geworden naar het opleidingsprogramma van de geaccrediteerde post-HBO opleiding tot leefstijlcoach? Bekijk nu het volledige post-HBO opleidingsprogramma tot leefstijlcoach. Hier vind je meer informatie over het programma en de vier modules: Leefstijl, Coaching, Gedragsverandering en Jouw Praktijk.
