Op deze pagina vind je informatie over het LeefstijlCanvas:
- Wat is het LeefstijlCanvas?
- Voor wie is het LeefstijlCanvas?
- Hoe gebruik je het LeefstijlCanvas als professional?
- Taken per onderdeel van het LeefstijlCanvas
- Hulpmiddelen per onderdeel van het LeefstijlCanvas
- Referentie, gratis download en meer LeefstijlCanvas
WAT IS HET LEEFSTIJLCANVAS?
Het LeefstijlCanvas is een gestructureerd raamwerk dat is ontwikkeld om professionals te ondersteunen bij het begeleiden van cliënten/patiënten bij leefstijlverandering. Het is gebaseerd op wetenschappelijke inzichten uit de gezondheids-, medische en gedragswetenschappen en laat zien wat er allemaal nodig is voor een succesvolle, duurzame leefstijl- en dus gedragsverandering.
Een leefstijlverandering is geen rechtlijnig proces, maar bestaat uit verschillende puzzelstukjes die in elkaar moeten passen om een blijvende verandering te bewerkstelligen. Deze puzzelstukjes omvatten:
Bewustwording (‘Ik weet het’): Het verkrijgen van inzicht in huidig leefstijlgedrag, hoe dit zich verhoudt tot leefstijlrichtlijnen en -adviezen, en het begrijpen van de relatie tussen leefstijlkeuzes en gezondheidsrisico’s.
Intrinsieke motivatie (‘Ik wil het’): Intrinsieke motivatie is essentieel voor blijvende leefstijlverandering. Het LeefstijlCanvas moedigt aan om een persoonlijke noodzaak te vinden voor verandering, die aansluit bij iemands identiteit en waarden. Het benadrukt het belang van de voordelen van verandering en helpt bij het afwegen van deze voordelen tegen de kosten.
Het opstellen van een plan (‘Ik maak een plan’): Het maken van een goed plan is cruciaal om motivatie om te zetten in daadwerkelijk gedrag. Het opstellen van een plan met specifieke doelen (prestatiedoelen, gedragsdoelen en leerdoelen) en het formuleren van actieplannen, die helpen bij het ontwikkelen van nieuwe gewoontes.
Uitvoering (‘Ik doe het’): Vertrouwen in eigen kunnen en het aanleren van vaardigheden zijn nodig om nieuw leefstijlgedrag daadwerkelijk uit te voeren. Het canvas ondersteunt bij het identificeren en overwinnen van praktische barrières en het omgaan met zowel de sociale als fysieke omgeving die invloed hebben op leefstijlkeuzes.
Volhouden (‘Ik blijf het doen’): Het erkennen van terugval als een normaal onderdeel van het proces van leefstijlverandering. Het LeefstijlCanvas moedigt veerkracht aan door te leren van een uitglijder.
VOOR WIE IS HET LEEFSTIJLCANVAS?
Het LeefstijlCanvas biedt zorgprofessionals een gestructureerd kader om al deze elementen te integreren in hun begeleiding van leefstijlverandering.
Het LeefstijlCanvas kan een waardevol instrument zijn voor huisartsen, praktijkondersteuners, diëtisten, fysiotherapeuten, verpleegkundigen, leefstijlcoaches of andere professionals die leefstijladviezen geven en leefstijlverandering begeleiden als onderdeel van de zorg.
Het LeefstijlCanvas is toepasbaar in verschillende settingen, waaronder huisartsenpraktijken, gezondheidscentra, ziekenhuizen, GGZ-instellingen, revalidatiecentra, bedrijfsgezondheidsdiensten, en individuele coachpraktijken.
HOE GEBRUIK JE HET LEEFSTIJLCANVAS ALS PROFESSIONAL?
-
Integreer het in je consulten en gesprekken:
Gebruik het LeefstijlCanvas als een gestructureerd raamwerk tijdens consulten met je cliënten/patiënten. Integreer de verschillende elementen van het canvas in je gesprekken. Bespreek bewustwording, motivatie, het maken van een plan, uitvoering en volhouden in relatie tot de gewenste leefstijlverandering en gebruik het canvas als een structuur voor het stellen van vragen en het verkennen van mogelijkheden. Laat het Canvas eventueel zien en bespreek van één of meer puzzelstukjes de vragen die gesteld worden. Maak eventueel gebruik van (één van de) hulpmiddelen die per onderdeel van het LeefstijlCanvas beschikbaar zijn (zie verderop).
Realiseer je dat het tijd kost om alle puzzelstukjes op de juiste plek te krijgen. Kijk in een consult aan welk puzzelstukje je specifiek aandacht wil besteden. Niet alles kan en hoeft in één keer.
-
Pas het aan aan de behoeften van je cliënt/patiënt:
Het LeefstijlCanvas is flexibel en kan worden aangepast aan de specifieke behoeften, voorkeuren en omstandigheden van je cliënt/patiënt. Pas de begeleiding aan op basis van de individuele doelen, motivaties, vaardigheden en barrières van je cliënt/patiënt.
-
Werk samen met andere zorgverleners:
Het LeefstijlCanvas kan ook worden gebruikt als een gemeenschappelijk referentiekader in multidisciplinaire samenwerking. Werk samen met andere zorgverleners om een geïntegreerde aanpak van leefstijlverandering te bevorderen.
TAKEN PER ONDERDEEL VAN HET LEEFSTIJLCANVAS
IK WEET HET
Taken:
- Leefstijl inventariseren
- Terugkoppeling geven aan de hand van richtlijnen en adviezen
- Gezondheidsrisico’s bespreken
IK WIL HET
Taken:
- Motivatie opdiepen en versterken door
- te bespreken wat belangrijk is voor iemand (bijvoorbeeld onafhankelijk zijn, goed voor je (klein)kinderen kunnen zorgen, jezelf ontwikkelen) en welke leefstijl daarbij past
- te bespreken wat de dwingende noodzaak is om nu te veranderen
- Kosten en baten onderzoeken
- kosten en baten in kaart brengen
- bespreken hoe kosten verminderd kunnen worden en de baten (juist ook op korte termijn) uitvergroot kunnen worden
IK MAAK EEN PLAN
Taken:
- Bespreek wat voor de cliënt/patiënt de stip op de horizon is
- prestatiedoel: wat wil ik bereiken?
- Bespreek welke gedragsdoelen de cliënt/patiënt wil halen om het prestatiedoel mogelijk te maken
- gedragsdoel: wat ga ik daarvoor doen?
- Bespreek of er nog leerdoelen zijn om de gedragsdoelen daadwerkelijk te kunnen halen
- leerdoel: wat wil ik leren?
- Maak samen concrete als-dan plannen om nieuwe gewoontes te ontwikkelen (voorbeeld: als ik zaterdag op de markt ben, dan ga ik langs de viskraam en koop vis voor het avondeten, of: als ik na het avondeten de vaatwasser heb ingeruimd, dan ga ik een rondje door de wijk lopen)
IK DOE HET
Taken:
- Bespreek eigen effectiviteit (het vertrouwen in eigen kunnen)
- Verhoog eigen effectiviteit door kleine stapjes, succeservaringen en het werken aan vaardigheden
- Bespreek welke vaardigheden iemand nodig heeft voor de leefstijl- en gedragsverandering en hoe iemand die kan leren
- Bespreek praktische barrières zoals tijd, geld, vermoeidheid, financiële beperkingen en vergeten, en zoek samen oplossingen hiervoor
- Bespreek de positieve en negatieve invloed vanuit de sociale omgeving.
- Wie kunnen steunen?
- Hoe ga je om met negatieve invloed en saboteurs?
- Bespreek moeilijkheden en verleidingen in de fysieke omgeving en bespreek manieren om hiermee om te kunnen gaan
IK BLIJF HET DOEN
Taken:
- Normaliseer terugval/uitglijders: het is een normaal onderdeel van het proces van leefstijl- en gedragsverandering
- Analyseer samen met de cliënt/patiënt een moment waarin er sprake was van een terugvalmoment
- Kijk naar gedrag, gedachten, gevoel en gevolgen bij de uitglijder
- Bespreek wat er aan vooraf ging: wat waren waarschuwingssignalen?
- Wat kun je ervan leren om het een volgende keer te voorkomen?
HULPMIDDELEN PER ONDERDEEL VAN HET LEEFSTIJLCANVAS
In het boek ‘Ik ga het gewoon doen; Waarom leefstijl- en gedragsverandering moeilijk is en hoe het wél kan’, van Ingrid Steenhuis staan per onderdeel van het LeefstijlCanvas tips en hulpmiddelen die je als professional kunt inzetten bij je cliënt/patiënt. Via een QR-code in het boek kun je verschillende checklists en invulbladen downloaden voor eigen gebruik.
De volgende hulpmiddelen zijn beschikbaar:
IK WEET HET
- Invulblad ‘Leefstijlrichtlijnen’: een snelle checklist om bewegen, roken, alcohol, voeding, gewicht en slapen in kaart te brengen, in vergelijking met de richtlijnen.
- Invulblad ‘Mijn leefstijl’: om zelfmonitoring van leefstijl te stimuleren.
IK WIL HET
- Invulblad ‘Belangrijk voor mij’: een checklist om te inventariseren wat belangrijke waarden zijn voor iemand en voorbeelden hoe dit wordt gekoppeld aan leefstijl.
- Invulblad ‘Kosten en batenanalyse’: om kosten en baten van een verandering naast elkaar te zetten en af te wegen.
IK MAAK EEN PLAN
- Invulblad ‘Mijn doel’: om prestatie-, gedrags- en leerdoelen te formuleren en een plan voor monitoring van de doelen te maken, met een duidelijk voorbeeld erbij.
- Invulblad ‘Gewoontes ontwikkelen’: uitleg over de gewoontecirkel, in kaart brengen van triggers voor gewoontes met voorbeelden erbij, uitleg over het veranderen van gewoontes en de 5 Gouden regels daarbij, uitleg en voorbeelden van als-dan plannen, de mogelijkheid om als-dan plannen te formuleren en een plan voor monitoring van de als-dan plannen te maken.
IK DOE HET
- Invulblad ‘Vaardigheden’: checklist om te inventariseren welke vaardigheden iemand al heeft, nog niet heeft, of nog niet heeft maar wel wil leren.
- Invulblad ‘Sociale omgeving scan’: een handige tool om positieve en negatieve invloeden vanuit de sociale omgeving in kaart te brengen en te bespreken in 4 stappen.
- Invulblad ‘Geef jezelf een duwtje’: een checklist om voor het versterken van een aantal gezonde gewoontes zelf-nudges te gebruiken.
IK BLIJF HET DOEN
- Invulblad ‘Leren van een uitglijder’: door middel van vragen wordt je door een terugvalanalyse geleid, waarbij je een specifieke uitglijder bespreekt. Het doel is om ervan te leren en een plan te hebben voor de volgende keer dat een soortgelijke moeilijke situatie zich voordoet.
Referentie, gratis download en meer LeefstijlCanvas
Gebruik de volgende referentie om te verwijzen naar het LeefstijlCanvas:
Steenhuis I.H.M. (2024). Ik ga het gewoon doen; Waarom leefstijl- gedragsverandering moeilijk is en hoe het wél kan. Naarden: Lanseloet Uitgeverij.
Workshop van een dagdeel, geschikt voor gezondheids- en zorgprofessionals die meer willen weten over effectieve leefstijlbegeleiding. Wetenschappelijk onderbouwd. Praktijkgericht, met handige tools en het gestructureerde LeefstijlCanvas.
Download gratis het LeefstijlCanvas
Meer informatie over het LeefstijlCanvas en nog veel meer extra tips en tools bij leefstijl en gedragsverandering: Ik ga het gewoon doen [link]
Video waarin Ingrid Steenhuis het LeefstijlCanvas bespreekt