Werkt coachen op afstand even goed als face-to-face?

4 jaar geleden

Coachen op afstand zoals online coaching en begeleiding was al aan een opmars bezig en staat nu met de corona-crisis nog veel meer in de belangstelling. Werkt coachen op afstand even goed als face-to-face?

De vormen en voordelen

Er zijn verschillende vormen van coaching of afstand mogelijk. Denk aan videobellen, telefonische gesprekken, chatsessies, of het insturen van opdrachten die op een later moment van feedback worden voorzien.

Een voordeel is dat het bepaalde doelgroepen mogelijk juist aanspreekt, bijvoorbeeld jongeren. Mensen voelen zich op hun gemak in hun eigen, veilige omgeving. Een ander voordeel is dat het onafhankelijk van plaats is, waardoor het ook gemakkelijker op te schalen is. Leuk allemaal, maar gezondheidsprofessionals zien ook nadelen: zo vinden zij het moeilijker om op afstand een relatie op te bouwen, wat toch een belangrijke succesfactor van de coaching is. Dit geldt vooral als de coaching asynchroon in de tijd plaats vindt: coach en coachee werken op verschillende momenten (bijvoorbeeld feedback geven op ingestuurde opdrachten).

Hoe zit het met de effectiviteit? Een aantal onderzoeken op een rij geeft het volgende beeld (waarbij we nu vooral even inzoomen op het synchroon online coachen, dus waarbij coach en coachee elkaar op hetzelfde moment spreken):

Persoonlijke begeleiding, virtueel of face-to-face werkt

Het ‘Women Wellness’ programma is gericht op Australische vrouwen in de leeftijd van 45-65 jaar. Het doel van dit 12 weken durende programma is onder meer om lichamelijke activiteit te bevorderen. Verschillende manieren om het programma te volgen werden vergeleken met elkaar. Een eerste groep kreeg toegang tot een website met allerhande informatie: over de voordelen van lichamelijke inspanning, informatie over de richtlijnen, adviezen en schema’s om lichamelijke activiteit op te bouwen en wekelijkse planningen. De tweede groep kreeg dit ook, echter aangevuld met 4 virtuele consulten met een verpleegkundige. De derde groep ten slotte kreeg ook toegang tot de website en daarnaast 4 face-to-face consulten met een verpleegkundige.

Na drie maanden was er positief nieuws: alle drie de groepen zagen meer voordelen van lichamelijke activiteit en waren daadwerkelijk ook actiever geworden. Toch was er een duidelijk verschil: de beide groepen die consulten hadden gehad, scoorden beter ten opzichte van de groep die geen consulten kregen. Consulten, face-to-face of virtueel, zijn dus effectief om lichamelijke activiteit te bevorderen.

Telefonische counseling heeft potentieel

Een gerandomiseerd onderzoek vergeleek twee vormen van dezelfde interventie voor mensen met obesitas en een verhoogd cardio-vasculair risico (door bijvoorbeeld een hoge bloeddruk). Het doel van de interventie was een gewichtsverlies van minimaal 5% van het oorspronkelijke gewicht. Dit wordt gezien als klinisch relevant en leidt tot een verlaging van het gezondheidsrisico. De interventie bestond uit evidence-based componenten voor gewichtsverlies zoals aandacht voor lichamelijke activiteit en calorie-inname, goalsetting, zelf-monitoring, het verhogen van de eigen effectiviteit, sociale steun en probleemoplossende vaardigheden. De interactie was daarbij gestoeld op de principes van motiverende gespreksvoering.

In de ene groep kregen mensen face-to-face begeleiding, zowel in een aantal individuele consulten als in een aantal groepsconsulten. De andere groep kreeg telefonische begeleiding. Beide groepen kregen ook toegang tot een website met modules gebaseerd op de eerder genoemde componenten. Er was ook een controlegroep, die alleen algemene brochures en een lijst met aanbevolen websites voor gewichtsverlies kregen. De resultaten: van de mensen in de contolegroep die het zelf moesten doen, lukte het 20% om het doel van minimaal 5% gewichtsverlies te behalen. In beide andere groepen lukte het bijna 40% van de mensen. Daarbij maakte het niet uit of de begeleiding face-to-face of telefonisch was.

In Duitsland is onderzoek gedaan naar telefonische counseling in de praktijk. Via een zorgverzekeraar konden mensen ruim 2 jaar telefonisch begeleid worden bij het afvallen in het programma ‘Lichter Leven’. Naast de telefoongesprekken die gebaseerd zijn op de principes van motiverende gespreksvoering, krijgen deelnemers schriftelijk materiaal en SMS-berichten. Die SMS-berichten zijn bedoeld om te motiveren en fungeren als reminder. Na een jaar waren mensen ruim 4 kilo afgevallen, was een derde van de deelnemers minimaal 5% van hun oorspronkelijke gewicht kwijt, was hun buikomtrek geslonken, en hun cholesterolwaarde gedaald.

Er zijn ook onderzoeken gedaan naar de werkzaamheid van de techniek van motiverende gespreksvoering via de telefoon, gericht op afvallen. Een overzicht van 15 van zulke onderzoeken laat zien dat dit effectief is. Het toevoegen van extra face-to-face contact bleek bovendien niet extra effectief.

Conclusie: Coachen op afstand werkt net zo goed als face-to-face

Coachen op afstand werkt net zo goed als face-to-face gesprekken. Dat geldt niet alleen voor het coachen op overgewicht en lichamelijke activiteit. Ook voor bijvoorbeeld het vergroten van therapietrouw van mensen met diabetes en stoppen met roken is online coaching effectief gebleken. Hou er rekening mee dat dat al deze onderzoeken zijn uitgevoerd in tijden toen er nog geen corona-crisis was. Maar al met al genoeg aanleiding om te gaan experimenteren met coachen op afstand!